اسکندر ختلانیخَتْلانی، اسکندر، شاعر و روزنامه نگار معاصر تاجیک. ۱ - محل و تاریخ ولادتاسکندر عیدی زاده، مشهور به ختلانی در ۱۳۳۳ش/ ۱۹۵۴ در شهر کولاب تاجیکستان «ختلان قدیم» در خانواده ای فرهنگی به دنیا آمد. ۲ - تحصیلاتدوره های دبستان و دبیرستان را در تاجیکستان گذراند. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه ویژه ادبیات جهان به مسکو رفت و در ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱فارغ التحصیل شد. [۱]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
[۲]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
پس از آن به شهر دوشنبه بازگشت و در دهه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۰ دولت شوروی وی را به عنوان مترجم به افغانستان فرستاد. او در آن‌جا با ترجمه های دقیق تسلط خود را بر دو زبان روسی و فارسی نشان داد. او با بسیاری از نویسندگان و شعرا آشنا شد، و دفتر شعر صدای پای واژهها را در ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸ در کابل منتشر کرد. ختلانی سپس به دوشنبه بازگشت و بار دیگر به مسکو رفت.۳ - خبرنگار فارسی رادیو بی بی سیپس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و درگرفتن جنگ داخلی تاجیکستان، ختلانی در مسکو به عنوان خبرنگار بخش فارسی رادیو بی بی سی گزارش و خبرهایی از رویدادهای تاجیکستان تهیه میکرد. او در اواسط دهه ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۰ از همکاری با بی بی سی کناره گیری کرد و اندکی بعد به عنوان خبرنگار بخش تاجیکی رادیو آزادی در مسکو به کارش ادامه داد. ختلانی در شهریور ۱۳۷۹/ سپتامبر ۲۰۰۰ در مسکو ترور شد. [۳]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۱، تهران ۱۳۸۳ش.
[۴]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴، تهران ۱۳۸۳ش.
۴ - شاعر و روزنامه نگار معاصرختلانی، گل رخسار و ضیاءعبداللّه جزو نسلِ پنجم شاعران معاصر تاجیک به شمار میآیند که پرتلاش، نوگرا و صاحبِ نام و اعتبارند. [۵]
علیرضا قزوه، «نسلها و جریانهای شعری در شعر معاصر تاجیکستان»، ج۱، ص۶۲.
ختلانی در تاجیکستان شاعری نوگرا و روزنامه نگاری روشنفکر شناخته شده است. او در بیداری مردم تاجیک و نهضت آزادیخواهی آنان سهم ویژهای دارد. دفترهای شعر وی نزد خوانندگان تاجیک جایگاه خاصی دارد. [۶]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
[۷]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
ختلانی هم در شعر آزاد و هم در قالبهای قدمایی خصوصآ غزل توانا بود و به سببِ بهره مندی از نگاه و زبانی نو از بسیاری از شاعران تاجیک معاصرش برتر است. [۸]
فهیمه غنی نژاد، «بی مرز تا شعر آن سوی رود»، ج۱، ص۱۸.
در شعر وی دلبستگی به میهن، آزادی خواهی و اتحاد مردم سرزمینش جایگاه خاصی دارد. [۹]
رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴ـ۱۷۰، تهران ۱۳۸۳ش.
۵ - شعر های ختلیدفترهای شعر وی عبارتاند از: پرواز «دوشنبه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱»، شکوفه ها «دوشنبه ۱۳۶۲ش/ ۱۹۸۳»، و صدای پای واژهها «کابل ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸». ۶ - فهرست منابع(۱)فهيمه غنى نژاد، «بىمرز تا شعر آن سوى رود»، شوكران، ش ۵ و ۶ (دى ـ فروردين ۱۳۸۲). (۲) عليرضا قزوه، «نسلها و جريانهاى شعرى در شعر معاصر تاجيكستان»، شعر، سال ۶ (بهار ۱۳۷۷). (۳) رحيم مسلمانيان قباديانى، ستارههاى پامير: آشنايى با تنى چند از اديبان معاصر تاجيك، تهران ۱۳۸۳ش. (۴) رحيم مسلمانيان قباديانى، «سخنوران امروز تاجيك: اسكندر ختلانى»، جهان كتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهريور ۱۳۷۸ش. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «اسکندر ختلانی»، شماره۶۹۱۷. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
|